Lasy Beskidu Śląskiego

Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Beskidu Śląskiego”, powstały jako jeden z trzynastu obecnie funkcjonujących w Polsce, został powołany do życia Zarządzeniem nr 30 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z 19.12.1994r. Obejmuje swym zasięgiem cztery nadleśnictwa - wg stanu na 31.12.2005r. : Bielsko - o pow. 10 210 ha; Ustroń – o pow. 11 493 ha; Węgierską Górkę – o pow. 9 366 ha i Wisła – o pow. 8 829 ha. Łącznie zajmuje powierzchnię 39 898 ha, z czego na powierzchnię leśną przypada 39 185 ha. Wytypowany został jako reprezentatywny dla Karpat Zachodnich, rozpościera się w najbardziej na zachód wysuniętej ich części, pomiędzy Bramą Morawską a doliną rzeki Soły. Beskid Śląski tworzy zwartą grupę z trzema pasmami górskimi; pasmem Czantorii i Stożka, pasmem Baraniej Góry, grupą Klimczoka i Błatnej oraz Skrzycznego, Malinowa i Równicy. Ponadto w skład LKP wchodzi fragment Beskidu Żywieckiego z masywem Romanki oraz niewielki fragment Beskidu Małego. Północną część LKP stanowi Pogórze Cieszyńskie i Wodzisławsko-Wilamowickie. Obszar LKP leży w dorzeczu Wisły, od północnego-zachodu w dorzeczu Odry ( poprzez Olzę), zaś od południowego –zachodu w dorzeczu Dunaju ( poprzez Potok Czadeczka). Podstawowymi celami utworzenia LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” są:
• Wszechstronne rozpoznanie stanu biocenz górskich oraz dynamiki zachodzących w nich zmian;
• Trwałe zachowanie lub odtwarzanie naturalnych walorów lasów górskich;
• Łączenie trwałej gospodarki leśnej z aktywną ochroną przyrody;
• Promowanie wielofunkcyjnej oraz zrównoważonej gospodarki leśnej;
• Prowadzenie prac badawczych i doświadczalnictwa leśnego dla wypracowania wniosków możliwych do wykorzystania przede wszystkim w rejonach górskich;
• Prowadzenie szkoleń Służby Leśnej oraz rozwijanie edukacji przyrodniczo-leśnej społeczeństwa.
Poza górskim charakterem jego specyfiką jest silna antropopresja wynikająca z bliskiego sąsiedztwa dużych ośrodków przemysłowych Polski i Czech, silnego oddziaływania szkodliwych emisji przemysłowych, zniekształcenie składów gatunkowych – duży, prawie 68% udział świerka oraz ogólnie obniżona w wyniku działalności zanieczyszczeń przemysłowych, chorób grzybowych i szkodliwych owadów zdrowotność ekosystemów leśnych.
Atrakcyjność terenów leśnych LKP przyciąga rzesze turystów nie tylko z najbliższych aglomeracji miejskich Katowic i Krakowa, ale i z uwagi na możliwości uprawiania sportów zimowych i całorocznej turystyki pieszej również i z całego kraju. Stwarza to okazję do szerokiej prezentacji proekolo -gicznej polityki leśnej a w jej ramach idei LKP. Jedną z przesłanek, dla których powołano LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” jest stworzenie możliwości lepszej i skuteczniejszej ochrony i restytucji walorów przyrodniczo-leśnych, do których należą:
- tereny źródliskowe Wisły;
- potoki Białej i Czarnej Wisełki, będące tarliskiem pstrąga potokowego;
- fragmenty prapuszczy karpackiej w rezerwatach „Barania Góra”, „Czantoria” i „Stok Szyndzielni”;
- fragmenty naturalnej świerczyny górnoreglowej w rezerwacie „Romanka”;
- drzewostany z wysokoprodukcyjnym ekotypem świerka istebniańskiego w Nadleśnictwie Wisła;
- cenne drzewostany nasienne buka pospolitego w Nadleśnictwie Bielsko.

Ponadto wskazać trzeba na obszary płn.-zach. części Nadleśnictwa Ustroń stanowiące fragment Bramy Morawskiej, będące miejscem wędrówki z południa Europy wielu gatunków roślin i zwierząt na teren Polski. Niektóre z nich mają tu jedyne stanowiska występowania w Polsce, np. cieszynianka – Hequetia epipactis i jaszczurka zielona – Lacerta viridis, czy szereg gatunków owadów.

W Beskidzie Śląskim spotkać można się z chronionymi dużymi ssakami; niedźwiedziem, rysiem i wilkiem. Pasma Baraniej Góry i Romanki to ostoje głuszca. Zbiorniki wodne na terenie LKP to miejsce żerowania m.in. bociana czarnego, ślepowrona i kormorana. Powszechnie występuje salamandra plamista, zlokalizowano tu również rzadko spotykaną traszkę karpacką.

Na obszarze LKP wyróżniono m.in. następujące fitocenozy leśne:
- w piętrze pogórza: grąd subkontynentalny, nadrzeczną olszynę górską, olszynę bagienną, podgórski łęg jesionowy;
- w reglu dolnym: żyzną buczynę karpacką, jaworzynę górską, kwaśną buczynę górską, dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy, jaworzynę karpacką;
- w reglu górnym: zachodnio-karpacką świerczynę górnoreglową.
O bogactwie roślin runa leśnego świadczą liczne płaty orlika pospolitego, parzydła leśnego, ciemiężycy białej, zespoły roślinne z wieloma gatunkami storczykowatych i liliowatych, naparstnicy wielokwiatowej, śnieżyczki przebiśnieg, bluszczu, widłaków goździstego i jałowcowatego, barwinka, kopytnika, marzanki wonnej, pomocnika baldaszkowatego, goryczki trojeściowej i krzyżowej. Paprocie reprezentują m.in. podrzeń żebrowiec, paprotka pospolita i pióropusznik strusi. Z chronionych gatunków drzew i krzewów swoje stanowiska mają cis (w rezerwacie „Zadni Gaj”), kosodrzewina, wawrzynek wilczełyko i kalina koralowa.
Całość lasów na terenie LKP ma status lasów ochronnych, wśród których największy udział mają lasy uszkodzone przez przemysł ( 65%) oraz lasy wodochronne ( 30%).
Głównymi zagrożeniami dla trwałości lasu są:
- emisje przemysłowe ( 35% lasów znajduje się w I strefie tzw. słabych uszkodzeń przemysłowych, pozostałe 65% w II strefie – średnich uszkodzeń przemysłowych);
- masowe pojawy szkodliwych owadów liściożernych ( m.in. zasnui wysokogórskiej i świerkowej) oraz żerujących pod korą ( głównie kornika drukarza);
- szkody od okiści i silnych wiatrów;
- choroba opieńkowa w świerczynach.
Presja czynników biotycznych i antropopresja wymusza od dawna podejmowanie nadzwyczajnych działań w gospodarce leśnej. Nadleśnictwa wchodzące w skład LKP prowadzą szeroko zakrojoną przebudowę świerczyn obcych prowieniencji oraz zagrożonych rozpadem w wyniku szkód przemysłowych i choroby opieńkowej.

Pierwszym zadaniem od chwili powołania LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” było opracowanie nowych planów urządzenia lasu, dostosowanych do obowiązujących przepisów, opartych na pełniejszym niż do tej pory rozpoznaniu stanu lasu, warunków siedliskowych, walorów przyrodniczych i zagrożeń. W tym celu opracowano specjalnie dla tego LKP „Zasady postępowania hodowlanego i ochronnego”, w których ujęto potrzebę:
- zachowania całej naturalnej zmienności przyrody leśnej oraz funkcjonowania ekosystemów leśnych w stanie zbliżonym do naturalnego;
- restytucji metodami aktywnej hodowli i ochrony lasu zbiorowisk przyrodniczych zdegradowanych i zniekształconych w celu przywrócenia zgodności biocenozy z biotopem, przy wykorzystaniu w miarę możliwości sukcesji naturalnej;
- ochrony różnorodności biologicznej zbiorowisk dziko żyjących roślin, zwierząt i mikroorganizmów oraz zachowania ich bogactwa genetycznego;
- wzmagania korzystnego wpływu lasu na środowisko przyrodnicze oraz harmonizowania społecznego i gospodarczego rozwoju regionu przez racjonalne użytkowanie i odnawianie zasobów leśnych bez umniejszania produkcyjnej zasobności lasów.
Na bazie Zasad, przyjętych i zatwierdzonych przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w 1997 roku, opracowano w 2003r. w RDLP Katowice dokument „ Program gospodarczo-ochronny dla LKP Lasy Beskidu Śląskiego”. Celem tego Programu było ustalenie niezbędnych działań, zmierzających do pełnego wykorzystania walorów lasów LKP, przy jednoczesnym spełnianiu przez te obszary leśne funkcji produkcyjnych i pozaprodukcyjnych. Zadaniem Programu jest ustalenie pilności i zakresu działań, w tym odbudowy drzewostanów, przebudowy i ochrony drzewostanów rozpadających się oraz zagrożonych rozpadem, a także podjęcie prac nad rewitalizacją zdegradowanych świerczyn górskich w warunkach Beskidu Śląskiego i Żywieckiego.
Od 1998 roku nadleśnictwa wchodzące w skład LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” dysponują opracowaniami „Program ochrony przyrody”, ujmującymi szczegółowo inwentaryzację i waloryzację zasobów leśnych ze swego terenu, stanowiąc integralną część Planu Urządzenia Lasu. Programy te są dokumentami „otwartymi” i aktualizowanymi w miarę powoływania nowych obiektów z wymienionych w ustawie o ochronie przyrody oraz stwierdzania w terenie kolejnych stanowisk roślin i zwierząt chronionych, głównie rzadkich i ginących.
„Leśne kompleksy promocyjne” stanowiąc poligon doświadczalny dla wdrożenia programu Polskiej Polityki Kompleksowej Ochrony Zasobów Leśnych są również miejscem prowadzenia wielokierunkowych badań z zakresu leśnictwa. Wyniki tych badań mają m.in.:
- określić, w jakim stopniu możliwe jest samofinansowanie się gospodarki leśnej, opartej na zasadzie ekorozwoju w poszczególnych LKP;
- ocenić wpływ stosowania proekologicznych zasad gospodarki leśnej na stan lasu oraz całość przyrody i środowiska, a także na warunki życia ludności.
Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Beskidu Śląskiego” stał się w ostatnich latach miejscem badań naukowych prowadzonych przez kilka katedr ( ochrony, hodowli, ekologii, hydrologii ) Wydziału Leśnego Akademii Rolniczej w Krakowie, Zakładu Gospodarki Leśnej Rejonów Przemysłowych i Regionów Górskich Instytutu Badawczego Leśnictwa i Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych z Katowic.
Funkcje społeczne lasów realizowane są m.in. przez ich szerokie udostępnianie dla potrzeb turystycznych, rekreacyjnych i edukacyjnych. W tym celu utrzymywane są różnorodne urządzenia i obiekty ; szlaki turystyczne, rowerowe, ścieżki spacerowe, dydaktyczne, wyciągi i trasy narciarskie, miejsca odpoczynku, punkty informacji turystycznej.
Dla potrzeb edukacyjnych powstał na bazie OSW w Ustroniu-Jaszowcu, Regionalny Leśny Ośrodek Edukacji Ekologicznej, z pełnym zapleczem hotelowo-szkoleniowym. W terenie działa Izba Leśna na Przysłupiu, Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Istebnej –Dzielcu- Muzeum świerka istebniańskiego w Wyrch-Czadeczce oraz Ośrodek wolierowej hodowli głuszca - w Nadleśnictwie Wisła, Izba Edukacji Ekologicznej w Bielsku –Wapienicy- w Nadleśnictwie Bielsko. Aktualnie w Nadleśnictwie Węgierska Górka dokonano już adaptacji wybranych pomieszczeń Nadleśnictwa na cele edukacyjne, tym samym każde z nadleśnictw LKP dysponuje swoją profesjonalną bazą edukacyjno-szkoleniową.
Na obszarze nadleśnictw LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” funkcjonują ścieżki edukacji przyrodniczo-leśnej. Jest ich obecnie 11; powstały staraniem i nakładem środków własnych nadleśnictw. Nadleśnictwa wydały foldery opisujące przebieg tras poszczególnych ścieżek, a do dyspozycji wycieczek zbiorowych lub indywidualnych zwiedzających służą w każdej chwili, wyznaczeni do prowadzenia edukacji w terenie, wyszkoleni pracownicy nadleśnictw.
Nadleśnictwa wchodzące w skład LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” nawiązują kontakty z lokalnymi mediami, pozarządowymi organizacjami ekologicznymi działającymi na ich terenie oraz prowadzą liczne prelekcje w przedszkolach i różnego typu szkołach.

Źródło [link widoczny dla zalogowanych]

Pozdrawiam!